Теңге Қазақстанның алғашқы ақшасы емес. Ежелгі Қазақстан аумағында ақша бұдан көптеген ғасырлар бұрын пайдаланылған.
Сырдарияда, Отырарда алқабында түркі билеушілері, ал Жетісуда түргештер 7-8 ғасырларда өз ақшаларын шығарған. Отырар мен Исориджабта монета сарайлары жұмыс істеген.
Х ғасырдың ортасы мен 13 ғасырда тез өсіп, тауар өндірісі мен сауда көлемі ұлғая түсті.
Ұсақ бөлшек саудада көбіне мыс фельстер қолданылды.
Алтын монеталар да айналымға түсті бірақ ол сауда да дара түрінде емес салмағына қарай пайдаланылдымонетаны қажетіне қарай кесектеп сындыратын болған.
14ғасырдың соңынан бастап Қазақстанда Әмір Темір монеталары айналымға енді. Бұлардан басқа Қазақстан қалаларында саудада Самарқанд. Бухара, Ташкент монеталары, негізінен, мыс динарлар пайдаланылды. Түргештердің теңгелерінің (ғасырдың 30 жылдары) сыртында "аспан түргеш хақанның теңгесі" деген жазу болған. Осы кезеңнің жоғары сапалы күміс тиындары дүние жүзілік ақша ретінде қолданылған еді.
Олар тек Орталық Азияда ғана емес, Шығыс Еуропада, Балтық жағалауында. Скандинавия елдерінде де бұрын да, қазір де табылуда.
Қазақстан ақшасының бұрынғы тарихы міне, осындай.
"Аудит - бұл экономикалық іс -әрекеттер мен оқиғалар туралы объективті деректердің бағалауын, оның деңгейінің белгілі бір өлшемге сәйкестігін алудың және мүдделі пайдаланушылардың нәтижелерін ұсынатын үдеріс."
Классикалық ұғымда аудит - кәсіпорында жұмыс істемейтін маманданған тәуелсіз аудитор жүзеге асыратын ешкімге тәуелсіз сырттай қаржылық бақылау.
Мұнадай кәсіби бақылау аудитке деген қажеттілік көптеген жағдайларға байланысты артып отыр:
1) Кәсіпкерліктің дамуы мен капитал өсуінің әсері ;
2) Өзін өзі реттеуге ұмтылатын ұйымдарсанының арта түсуі;
3) Экономикалық тұрақтылықты, меншік иеленушілерге және кредиторларға олардың салған ақшаларының сақтауына кепілдік беруді қамтамасыз ететін жағдай тудырудың қажеттілігі;
4) Компаниялардың операциясы көп әрі күнделі болуы мүмкін. Пайданушылар, ол туралы ақпаратты дербес алуға мүмкіндігі болмағандықтан аудиторлардың қызметіне мұқтаж;
5) Қаржылық ақпаратты пайдаланушылар компанияның есептік жазбаларына әдетте қолдары жете бермейді және олардың тиісті тәжірибелері жиі бола бермейді;
6) Пайдаланушылар қабылдайтын шешімнің салдары өздері үшін өте маңызды болуы мүмкін, сондықтан да аудитор арқылы алатын ақпараттың толық болуы мен анықтығы оларға ауадай қажет. Аудит бұл біздің еліміздегі акционерлік қоғамдардың, серіктестіктердің және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызмет экономикалық талдаудың және қаржылық бақылаудың салыстырмалы түрдегі жаңа бағыты.
Аудит бақылаудың шығармашылық дамуы. Ол экономикалық бақылаудың формалары мен түрлерін кемітпей, керісінше толықтырады.
Белгілі ғалым Х.В.Соколовтың айтуынша, тексерудің мақсаты - кемшіліктерді құрту және жамандықты жою, ал аудиттің мақсаты - кемшіліктерді кеміту және жамандықты шектеу.
Сырдарияда, Отырарда алқабында түркі билеушілері, ал Жетісуда түргештер 7-8 ғасырларда өз ақшаларын шығарған. Отырар мен Исориджабта монета сарайлары жұмыс істеген.
Х ғасырдың ортасы мен 13 ғасырда тез өсіп, тауар өндірісі мен сауда көлемі ұлғая түсті.
Ұсақ бөлшек саудада көбіне мыс фельстер қолданылды.
Алтын монеталар да айналымға түсті бірақ ол сауда да дара түрінде емес салмағына қарай пайдаланылдымонетаны қажетіне қарай кесектеп сындыратын болған.
14ғасырдың соңынан бастап Қазақстанда Әмір Темір монеталары айналымға енді. Бұлардан басқа Қазақстан қалаларында саудада Самарқанд. Бухара, Ташкент монеталары, негізінен, мыс динарлар пайдаланылды. Түргештердің теңгелерінің (ғасырдың 30 жылдары) сыртында "аспан түргеш хақанның теңгесі" деген жазу болған. Осы кезеңнің жоғары сапалы күміс тиындары дүние жүзілік ақша ретінде қолданылған еді.
Олар тек Орталық Азияда ғана емес, Шығыс Еуропада, Балтық жағалауында. Скандинавия елдерінде де бұрын да, қазір де табылуда.
Қазақстан ақшасының бұрынғы тарихы міне, осындай.
"Аудит - бұл экономикалық іс -әрекеттер мен оқиғалар туралы объективті деректердің бағалауын, оның деңгейінің белгілі бір өлшемге сәйкестігін алудың және мүдделі пайдаланушылардың нәтижелерін ұсынатын үдеріс."
Классикалық ұғымда аудит - кәсіпорында жұмыс істемейтін маманданған тәуелсіз аудитор жүзеге асыратын ешкімге тәуелсіз сырттай қаржылық бақылау.
Мұнадай кәсіби бақылау аудитке деген қажеттілік көптеген жағдайларға байланысты артып отыр:
1) Кәсіпкерліктің дамуы мен капитал өсуінің әсері ;
2) Өзін өзі реттеуге ұмтылатын ұйымдарсанының арта түсуі;
3) Экономикалық тұрақтылықты, меншік иеленушілерге және кредиторларға олардың салған ақшаларының сақтауына кепілдік беруді қамтамасыз ететін жағдай тудырудың қажеттілігі;
4) Компаниялардың операциясы көп әрі күнделі болуы мүмкін. Пайданушылар, ол туралы ақпаратты дербес алуға мүмкіндігі болмағандықтан аудиторлардың қызметіне мұқтаж;
5) Қаржылық ақпаратты пайдаланушылар компанияның есептік жазбаларына әдетте қолдары жете бермейді және олардың тиісті тәжірибелері жиі бола бермейді;
6) Пайдаланушылар қабылдайтын шешімнің салдары өздері үшін өте маңызды болуы мүмкін, сондықтан да аудитор арқылы алатын ақпараттың толық болуы мен анықтығы оларға ауадай қажет. Аудит бұл біздің еліміздегі акционерлік қоғамдардың, серіктестіктердің және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызмет экономикалық талдаудың және қаржылық бақылаудың салыстырмалы түрдегі жаңа бағыты.
Аудит бақылаудың шығармашылық дамуы. Ол экономикалық бақылаудың формалары мен түрлерін кемітпей, керісінше толықтырады.
Белгілі ғалым Х.В.Соколовтың айтуынша, тексерудің мақсаты - кемшіліктерді құрту және жамандықты жою, ал аудиттің мақсаты - кемшіліктерді кеміту және жамандықты шектеу.
Показать текст полностью